Dzielnica dyscypliny i służby

Położone w północnej części miasta, tuż przy granicy z gminą Grudziądz, Małe Tarpno przez wieki pozostawało wsią – aż do 1934 roku, kiedy zostało włączone w granice miasta. Już wcześniej, pod koniec XVIII i na początku XIX wieku, ta spokojna okolica zyskała nowe znaczenie. Wraz z budową cytadeli i rozwojem pruskiej administracji zaczęli napływać tu niemieccy robotnicy. Dla nich i ich rodzin wytyczano działki pod zabudowę – tworząc osiedle, które miało być położone blisko twierdzy, a zarazem wystarczająco ciche, by można było w nim odpocząć.

W 1868 roku mieszkało tu niespełna 850 osób. Niewiele później dotarła tu pierwsza linia tramwajowa, łącząca Małe Tarpno ze Śródmieściem i dworcem kolejowym. To właśnie transport – i bliskość infrastruktury wojskowej – sprawiły, że dzielnica rosła. Bez rozgłosu, bez patosu. Kamień po kamieniu, cegła po cegle.

W cieniu koszar, przy dźwiękach musztry i odgłosach tramwajowych dzwonków, toczyło się życie. Małe Tarpno było dzielnicą wojskowych rodzin i robotników. Czasem surowe i wymagające. A czasem beztroskie i pełne zwyczajnego życia – gdzie dzieci zjeżdżały po trzepaku, a starsi wspominali czasy, gdy wszystko wydawało się prostsze.

Dziś tę wielowarstwową historię odnaleźć można w różnorodnej zabudowie – od przedwojennych kamienic, przez bloki z wielkiej płyty, po przekształcone budynki dawnego szpitala wojskowego – część z nich zamieszkana, część nadal zamknięta za bramą. Fort Tarpno przy ul. Klonowej, choć cichy i ukryty w zieleni, wciąż przypomina o militarnym rodowodzie osiedla.

Codzienność płynie tu wolno. Sklepy, punkty usługowe i tereny zielone tworzą wygodną przestrzeń do życia, ale to historia – zapisana w murach i układzie ulic – powraca echem, jak kroki żołnierzy wracających ze służby.

Więcej informacji o dzielnicowym podziale Grudziądza można znaleźć tutaj. 

Autorem zdjęcia jest: Mariusz Nasieniewski. 

 

Urząd Miejski w Grudziądzu