|
Pod koniec listopada br. trafi do rąk czytelników Kalendarz Grudziądzki 2013. Będzie to już 17. tom tego popularnego wydawnictwa Grudziądzkiego Towarzystwa Kultury. Podobnie jak w poprzednich rocznikach, tak i w tym nie zabraknie wielu interesujących artykułów ukazujących nowe lub mało znane fakty a także ciekawostki z historii miasta, tej odległej i najnowszej.
Grudziądzan zaciekawi niewątpliwie artykuł o ich mieście sprzed 170 lat. Wygląd miasta nad Wisłą i Trynką z lat 40. XIX w. przedstawiony został na podstawie opracowania zamieszczonego w 1904 r. na łamach niemieckiej gazety „Der Gesellige”. Nie zachowało się wiele informacji z tamtego okresu, dlatego ten opis zasługuje na szczególną uwagę. Natomiast w artykule poświęconym jednej z najstarszych w Grudziądzu placówek oświatowych – Szkole Podstawowej nr 3 – przypomniano jej ciekawą, 120-letnią historię.
Zaprezentowana w Kalendarzu sylwetka pierwszego po odzyskaniu niepodległości w 1920 r. starosty grudziądzkiego Leona Ossowskiego, zawiera nieznane dotąd fakty z jego życiorysu. Dzięki temu, biogram tego wielkiego patrioty, samorządowca i społecznika nareszcie stał się kompletny. Tradycyjnie nie zabrakło wątku kawaleryjskiego, a to m.in. w kontekście przyszłorocznego jubileuszowego zjazdu kawalerzystów II RP oraz przypomnienia mało znanego faktu szkolenia w grudziądzkim CWK jeźdźców z armii innych państw, m.in. Gruzinów. Do historii systemu fortyfikacyjnego miasta, opisywanego w kolejnych tomach GTK-owskiego wydawnictwa, nawiązuje artykuł poświęcony tajemniczemu i niedostępnemu schronowi radiostacji fortecznej. Z kolei pałac i kaplica w Dębieńcu są tymi zabytkowymi obiektami, które znacznie łatwiej można poznać podczas wędrówek po okolicy Grudziądza. W innym cyklu – prezentacji grudziądzkich klubów sportowych przyszła kolej na MKS Start, który w 2013 r. będzie świętować swoje 60-lecie. To klub, w którym wychował się Henryk Drzymalski – pogromca Wojciecha Fibaka, dominator na krajowych kortach tenisowych w latach 70.; to klub ciężarowców od lat walczących w I lidze; to klub z sekcją bokserską – męską i żeńską, podtrzymującą bogate tradycje grudziądzkiego pięściarstwa. Kontynuowana jest prezentacja dziejów grudziądzkiego teatru – najnowszy odcinek poświęcony jest okresowi dyrektorowania Aleksandra Gąssowskiego. Jest też artykuł poświęcony Centrum Kultury Teatr – placówce, która przed 20 laty przejęła budynek teatralny i stała się jedną z najważniejszych dla miasta i regionu instytucji kultury. Do czasów współczesnych doprowadzony został opis dziejów Kurkowego Bractwa Strzeleckiego. Zaprezentowano również historię stowarzyszeń pszczelarskich w regionie oraz oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego – poprzednika PTTK.
W Kalendarzu przedstawione zostały sylwetki i dorobek: Wacława Szczeblewskiego, twórcy pierwszej po zaborach uczelni artystycznej w naszym regionie – Pomorskiej Szkoły Sztuk Pięknych w Grudziądzu i Gdyni oraz Cecylii Wiśniewskiej-Maćkiewicz – nieco zapomnianej, pochodzącej z Grudziądza artystki plastyczki i bibliotekarki. Jest też o wynikach badań miłośników starożytności i archeologów z Grudziądza na terenie cmentarzyska w Grucznie, gdzie odkryli oni bogatą kolekcję średniowiecznej biżuterii, którą teraz możemy oglądać na wystawie w muzealnym spichrzu. W kąciku poetyckim tym razem swoje wiersze prezentuje grudziądzanka Helena Czemisow; znajdziemy także noty biograficzne kolejnych patronów grudziądzkich ulic.
W tym wydaniu Kalendarza żegnamy ppłk. poż. Zenona Gonkowskiego, w którego życiorysie zapisana jest powojenna historia grudziądzkiego pożarnictwa – tak zawodowego, jak i ochotniczego; płk. Antoniego Ławrynowicza – absolwenta grudziądzkiej, kawaleryjskiej Alma Mater; hm. Zbigniewa Rygielskiego – zasłużonego instruktora ZHP i wychowawcę kilku pokoleń harcerzy; Apolonię Załuskę-Strömberg – pochodzącą z Grudziądza filolożkę, tłumaczkę i lektorkę akademicką, specjalizującą w badaniach nad językiem staroislandzkim, kulturą nordycką i literaturą polską.
Część publicystyczną uzupełniają stałe pozycje – calendarium grudziądzkie, wykaz grudziądzkich publikacji oraz kalendarz ważniejszych imprez kulturalnych, sportowych i turystycznych.
Liczący 240 stron Kalendarz Grudziądzki 2013 jest bogato ilustrowany zdjęciami, rysunkami i ekslibrisami.
Ryszard Byner
Spis treści:
1. Calendarium grudziądzkie
2. Skrócony kalendarz na 2014 r.
3. Patroni ulic Grudziądza (Tadeusz Rauchfleisz)
4. Grudziądz sprzed 170 lat (Dawid Schoenwald)
5. 120-lecie „Trójki” (Ryszard Byner)
6. Schron radiostacji fortecznej (Włodzimierz Grabowski)
7. Leon Ossowski. Uzupełniony biogram (Adam Stenzel)
8. Kawaleryjskie klimaty (Karola Skowrońska)
9. Cudzoziemcy w CWK (Jerzy Krzyś)
10. Artysta z Pomorza (Emilia Markot)
11. Średniowieczne precjoza z Gruczna (Ryszard Boguwolski, Ryszard Byner)
12. Kurkowe Bractwo Strzeleckie po 1945 r. (Henryk Kamiński)
13. Pałac i kaplica w Dębieńcu (Adam Stenzel)
14. Teatr w latach 1959-1966 (Henryk Kamiński)
15. Wystartowali w 1953 r. (Ryszard Byner)
16. Cecylia Wiśniewska-Maćkiewicz (Zbigniew Zawadzki)
17. 20 lat Centrum Kultury Teatr (Anna Janosz, Szymon Gurbin)
18. Jubileusz turystów i krajoznawców (Tadeusz Rauchfleisz)
19. Dzieje pszczelarstwa w regionie (Małgorzata Ambrozius-Okońska)
20. Z żałobnej karty
21. Grudziądzkie publikacje (oprac. Janusz Hinz)
22. Wiersze (Helena Czemisow)
23. Kalendarz ważniejszych imprez kulturalnych, sportowych i turystycznych (oprac. Anna Granica)
24. Reklamy
|